ΚΩΝ/ΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ Ο ΕΞ ΟΙΚΟΝΟΜΩΝ

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΑΥΤΟΥ*

Για το γνήσιο τέκνο της Τσαριτσάνης και Επιφανή Άνδρα, Κων/νο Οικονόμο, θα σας μιλήσω. Ο Κων/νος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων εγεννήθη το έτος 1780 μ.Χ. στην Όμορφη Πόλη Τσαριτσάνη της επαρχίας Ελασσώνος και εκοιμήθη το 1857 μ.Χ. Ο πατέρας του ήταν Ιερέας, Σακελλάριος και οικονόμος της Αρχιεπισκοπής Ελασσώνος.

Τα πρώτα ιερά Ελληνικά γράμματα και τα Λατινικά διδάχθηκε από τον ιερέα Πατέρα του, τα δε Γαλλικά από τον Αμπελακιώτη γιατρό και λόγιο Ζήση Κάβρα. Το 1802 παντρεύεται και αποκτά δύο παιδιά, την Ανθία, ποιήτρια και τον Κυριάκο, ιατροφιλόσοφο. Το ίδιο έτος, με θέρμη καρδιάς προσφέρει την αφοσίωση του και την λατρεία του στο Πρόσωπο της υπέρτατης Αγάπης, τον Θεό. Χειροτονείται διάκονος και στη συνέχεια ιερέας. Αμέσως μετά παίρνει το αξίωμα του οικονόμου της Επισκοπής Ελασσώνος.

Το 1806 διορίζεται διδάσκαλος στη Σχολή της Τσαριτσάνης με την υποχρέωση να διδάσκει «στους μαθητές τα ελληνικά μαθήματα». Το γεγονός τούτο απετέλεσε το εφαλτήριο λάκτισμα για να διατρέξει με αισιοδοξία και άνεση την λεωφόρο του πνεύματος, της ελευθερίας και της προόδου, μεταλαμπαδεύοντας τα οράματα του, την Αγάπη προς τον Υπέρτατο και την Ανάσταση του Γένους των Ελλήνων. Σε ηλικία είκοσι ετών γράφει το έργο του «Τόμος τα καθήκοντα τοις ιερεύσοι θεσπίζων» όπου σε δώδεκα άρθρα καθορίζει τα καθήκοντα των ιερέων και των υποψηφίων ιερέων οι οποίοι θα πρέπει να είναι «άμεμπτοι, καθαροί, άσπιλοι, αμόλυντοι απαλλαγμένοι από των αλόγων παθών για κατάληψη της υπηρεσίας, την οποία προσφέρουν στον αληθινό Θεό». Προς δόξαν θεού, ως ιερέας και ιεροκήρυκας είχε βάλει σκοπό να ανυψώσει το θρησκευτικό -πνευματικό επίπεδο ίων ανθρώπων. Με την κατήχηση να διαμορφώσει τον εσωτερικό χαρακτήρα αυτών για την σωτηρία της ψυχής.

Ως διδάσκαλος, είχε μεγάλη ευαισθησία για την Παιδεία του Γένους Αξίωμα ήταν να βγάλει στο φως από το τέλμα την Ελλάδα, με την διαπαιδαγωγική προσφορά στους νέους, καθιστώντας αυτούς χρήσιμους υπερασπιστές. Για να ζήσει ένα δένδρο, να ανθίσει και να καρποφορήσει, πρέπει να έχει τις ρίζες του. Το ίδιο και ένα Έθνος στην ιστορική του διαδρομή, δεν πρέπει να χάσει την Γλώσσα του, τις ηθικές του αξίες, τον πολιτισμό του. Γι’ αυτό επανέφερε στο προσκήνιο τους κλασσικούς Έλληνες συγγραφείς (Σοφοκλή, Ευριπίδη, Αισχύλο κ.τ,λ ), αναδεικνύοντας το αρχαίο Κάλλος των ηθικών αξιών και αρχών, που ήταν απαραίτητη προϋπόθεση τότε για την αναγέννηση του Έθνους. Μεταφράζει τον Τηλέμαχο του Fenelon, τις τραγωδίες του Ευριπίδη σε πολιτικούς στοίχους, και γράφει την τραγωδία «Ο τελευταίος Κωνσταντίνος». Μεταφράζει επίσης τον Φιλάργυρο του Μολιέρου με τον ευρηματικό τίτλο «Εξηνταβελώνης». Σήμερα στην εποχή μας καθίσταται περισσότερο αναγκαία η επαναφορά της διδασκαλίας των αρχαίων στο σχολεία διότι ορισμένες ηθικές αξίες η αρχές έχουν λησμονηθεί ή έχουν αλλοιωθεί σκοπίμως κατά το συμφέρον ενός εκάστου από το αρχικό τους νόημα, το καλόν καγαθόν, στο βωμό των υλικών μικροσυμφερόντων, εντός και εκτός του Ελλαδικού χώρου. Μόνο η σωστή εκμάθηση αρχαίων Ελληνικών, στα οποία εμπεριέχεται το ανώτερο ιδεώδες, επιφέρει ανάταση ψυχής και νεύματος.

Για να κατανοήσουμε πλήρως το έργο και την προσφορά του Οικονόμου πρέπει να μεταφερθούμε στην εποχή εκείνη όπου επικρατούσε το πνεύμα της αναγέννησης, στον Δυτικό κόσμο και η δίψα του Γένους των Ελλήνων για αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού.

Το επαναστατικό κίνημα του 1808 στη Θεσσαλία του παππα- Θύμιου Βλαχάβα απέδειξε ότι το δένδρο της Ελευθερίας ρίζωσε για καλά στις καρδιές των Ελλήνων. Ο Οικονόμος κατηγορείται για συμμετοχή, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στα Ιωάννινα. Έναντι πολλών λύτρων αποφυλακίζεται. Με Πατριαρχική επιστολή του Πατριάρχου Γρηγορίου ιού Ε', εντέλλεται και μετατίθεται, ως έξαρχος, στο Σταυροπηγιακό Μοναστήρι της επαρχίας Σερρών (1/8/1808). Στις 28/08/1809 ο Οικονόμος αποδέχεται την πρόσκληση, των επιτρόπων του φιλολογικού Γυμνασίου Σμύρνης για να μεταβεί εκεί και να διδάξει.

Ο Οικονόμος στη Σμύρνη (1803 -1819),κατόρθωσε να καταστήσει το Γυμνάσιο σε λαμπρό σχολείο εργαστήριο της σοφίας. Εφήρμωσε δική του μέθοδο διδασκαλίας. Γυμνάζει τους μαθητές του σε όλα τα είδη του λόγου, ιστορικά διηγήματα, σύνθεση επιστολών, μύθων και δικανικών λόγων και προς χρήση των μαθητών συνέγραψε δικά του βιβλία. Κατήχηση, Ρητορική, Ποιητική, Γραμματικά είναι τίτλοι βιβλίων με τα οποία οι μαθητές εβοηθούντο στις σπουδές τους. Στα «Γραμματικά», γράφει: « Η Γραμματική είναι τέχνη πώς να μιλάμε και να γράφουμε ορθά, όχι χυδαϊκά. Της γραμματικής οι κανόνες συνίστανται από την γλώσσα όχι του απαίδευτου όχλου, αλλά των πεπαιδευμένων του έθνους μελών, διότι αυτοί έχουν περισσότερες γνώσεις να διακρίνουν τον ορθότερο και κανονικότερο τρόπο του λέγειν... Η τάξη ή η αταξία της γλώσσας, προέρχεται από την τάξη ή την αταξία των εννοιών. Και οι νομοθέτες αυτής, διδάσκουν το έθνος όχι πώς μιλάμε, αλλά πώς πρέπει να μιλάμε.

Διδάσκει τους μαθητές του να αγαπούν τον Έλληνα λόγο, που φανερά τους συνέδεε με την ιστορία τους, την καταγωγή τους Αλλά και στα κρυφά γράφει και διδάσκει για την αγάπη που πρέπει να έχουν οι ελληνόπαιδες στην ιστορία τους, την Πατρίδα τους την Ελλάδα. Για την ανύψωση του Γένους μέσω της παιδείας προέβη σε ενέργειες αγοράς και συλλογής των αναγκαίων επιστημονικών οργάνων και βιβλίων.

Κοινωνική διαπαιδαγωγική προσφορά και προσωπική πνευματική ζωή. Ο Κ/νος Οικονόμος πέραν των διδασκαλικών του υποχρεώσεων, εκήρυττε και τον Θείον Λόγον, στις εκκλησίες Αγ. Γεωργίου και Αγίας Φωτεινής.

Πλήθος λαού και περιφανής ομήγυρη κάθε τάξεως και ηλικίας έσπευδαν ν' ακούσουν το μελίχειο αυτού στόμα. Δημιουργικός ο λόγος του διότι διακατείχετο από ευσέβεια και αρετή, ελευθερία σκέψεως και έκφρασης. Φτερά ο νους του και η καρδιά ψυχή λευκή και στολισμένη με το αρχαίο κάλλος. Αναγαλλίαζε τις ψυχές των ανθρώπων και τις αναβίβαζε στα επουράνια της Παγκόσμιας Αρμονίας, καθιστώντας αυτές ικανές να ανταποκριθούν πλήρως στις συνθήκες της ζωής.

Λέγεται ότι, οι επικριτές του Οικονόμου δεν αποδέχονταν την Πολυμάθεια και την ρητορική του δεινότητα, που έθεται τα πράγματα στη σωστή βάση και διάσταση και ότι οι από άμβωνος ομιλίες του ήταν προηγουμένης επεξεργασίας στο σπίτι του. Με σκοπό να τον μειώσουν του είπαν ότι το θέμα που θα αναπτύξει θα του δώσουν, γραμμένο σε ένα χαρτί, αφού ανέβει στον άμβωνα. Ο Κ/νος Οικονόμος ξετυλίγοντας το χαρτί, αντικρίζει στο μέσον αυτού ένα τεράστιο Μηδενικό (Ο). Δηλαδή υπόθεση μηδέν. Μη έχοντας θέμα προς ανάπτυξη, θα κατέβαινε από τον άμβωνα περίγελος, ντροπιασμένος. Όμως γελάστηκαν!! Χαρίσματα και αρετές, προσόντα νοητικά και αγιότητα βίου, Θεολογία και κοινωνιολογία, κοινωνική προσφορά και προσωπική πνευματική ζωή, ο πλατύς νους, η οξυδέρκεια, η πολυμάθεια υψηλοτάτων θεωριών, αρχαίων Ελλήνων κλασσικών, η ρητορική δεινότητα, έδωσαν το έναυσμα στον Οικονόμο να αναπτύξει τον Θείο λόγο, την Θεογονία και ότι ο Θεός από το μηδέν ξεκίνησε και δημιούργησε το Σύμπαν. Οι λόγοι του σοφολογιότατου ιεροδιδασκάλου Κ/νου Οικονόμου, ήσαν λόγοι παντός είδους επιστήμης, με γνώρισμα τη σοφία, θεοσέβεια, με αρετές υψηλών νοημάτων, που προσεγγίζουν την χάρη του Θεού.

Το 1819 έρχεται η εκκλησιαστική δικαίωση, για όσα προσέφερε και υπέμενε κατά την ταραχώδη εποχή λειτουργίας του Φιλολογικού Γυμνασίου (1809-1819). Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ με πατριαρχικό συνοδικό γράμμα ανακηρύσσει τον Κ/νο Οικονόμου Γενικό Ιεροκήρυκα της Μεγάλης Εκκλησίας, εξυμνώντας τις πολλές πνευματικές του αρετές.

Την Κοινωνική προσφορά. Την αρετή και τόλμη. Την θεωρία και πράξη, πίστη και γνώση ωφέλιμη. Τον υπέροχο εσωτερικό κόσμο του Οικονόμου με τον αστείρευτο πνευματικό του πλούτο. Τον Ήλιο για την ορθοδοξία και το Γένος που έλαμπε και ακτινοβολούσε με όλες τις αρετές τις οποίες είχε αποκτήσει με τον προσωπικό του αγώνα και τη Θεία Χάρη.

Στο πρόσωπο του Κ/νου βλέπουμε έναν Εμψυχωτή και Θεωρητικό του αγώνα. Το 1821 λίγες ημέρες πριν από την Ελληνική επανάσταση ο Οικονόμος καταφεύγει στην Οδησσό, που ήταν αξιόλογο πνευματικό και εμπορικό κέντρο, και η πόλη όπου ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία Ο περίφημος επιτάφιος λόγος, που εκφώνησε στο νεκρό σώμα του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε’ το οποίο έλαβε από την Βασιλεύουσα των πόλεων (την Κων/πολη) είναι Πρώτιστο θούριο άσμα. Εθέρμανε τις καρδιές των αγωνιζομένων Ελλήνων, των υπέρ πίστεως και πατρίδος ιερώτατο αγώνα αυτών. Συμβουλεύει τους Έλληνες να έχουν πίστη και αρετή με τα οποία θα υπερισχύσουν των μιαιφόνων (βέβηλων) και αγρίων εχθρών.

Αποστέλλει «ιεκετήριο αναφορά» προς τον Αυτοκράτορα των Ρώσων Αλέξανδρον τον Α’ με την οποία εξιστορεί τις τραγικές σφαγές σε βάρος των Ελλήνων, βεβήλωση και πυρπόληση ιερών ναών, βιασμό χριστιανών εις εξώμοσιν (ν' αλλάξουν πίστη), από τον βάρβαρο εχθρό τού Σταυρού και της ανθρωπότητας Τούρκους. Πείθεται ο θεοσέβαστος, φιλέσπλαχνος Αυτοκράτορας και ιδρύει το Ελληνικό (Αυτοκρατορικό) Επικουρικό Κομετάτο με κύριο σκοπό την οικονομική ενίσχυση, κυρίως των Ελλήνων, που καταφεύγουν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Κάτω Ρωσία. Ο νέος αυτός Οργανισμός με επιχορήγηση του Ρωσικού Κράτους προσέφερε τις υπηρεσίες του από τα τέλη του 1821 μέχρι το 1831. Ψυχή αυτού του Κομετάτου αναδεικνύεται του Οικουμενικού Πατριαρχικού Θρόνου και Καθολικός Ιεροκήρυκας της Μεγάλης Εκκλησίας Κων/νος Οικονόμος. Ο ακούραστος υπηρέτης του θείου Λογού και αγωνιστής για την ευώδοση του μεγάλου αγώνα της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, σημείωσε κοινωνική άνοδο και εκινείτο άνετα στις τάξεις της υψηλής τότε κοινωνίας και ιδιαίτερα στην ίδια την Αυτοκρατορική αυλή στην Αγία Πετρούπολη. Κατά την παραμονή του στη Ρωσία εκδίδει (το 1828) το «Δοκίμιο περί της πλησιέστατης συγγενείας της Σλαβονορρωσικής προς την Ελληνική». Σκοπός ήταν να αποκτήσει την συμπάθεια του Ρωσικού λαού, πεπεισμένος ότι η σωτηρία της Ελλάδος θα έλθει από την Ρωσία.

Το 1830 εκδίδει ένα άλλο μεγάλο έργο, το «Περί της γνησίας προφοράς της Ελληνικής γλώσσης» με το οποίο καταδεικνύει ότι η προφορά είναι αυτή που ομιλείται σήμερα και όχι του Εράσμου. Η αρτιότητα των συγγραφικών του εργασιών και η διαπίστωση της ομοιότητας που υπάρχει μεταξύ τής ρωσικής γλώσσης και της ευγενέστατης των γλωσσών τής αρχαιότητος (δηλαδή της Ελληνικής) αναγνωρίζεται και επιβεβαιώνεται από τα ξένα Πανεπιστήμια. Η Εκκλησιαστική Ακαδημία της Πετρουπόλεως τον ανακηρύσσει η δε Ρωσική Ακαδημία και τα Αυτοκρατορικά Πανεπιστήμια της Πετρουπόλεως και Μόσχας. Εταίρο τους, ως επιστέγασμα αναγνωρίσεως της πνευματικής διάνοιας, έλαβε το παράσημο της Αγίας Άννης και ισόβιο σύνταξη επτά χιλιάδων (7,000 ) ρουβλίων.

Ο Κων/νος προορισμένος και αποφασισμένος να συνεχίσει το θεάρεστο έργο τόσον για την σωτηρία των ψυχών, όσον και για την υπεράσπιση των δικαίων της Ελλάδος, επιχειρεί μία Θριαμβευτική πορεία στα πνευματικά κέντρα της Ευρώπης. Στο Βερολίνο τον υποδέχονται με ιδιαίτερες τιμές όπου ο Βασιλιάς της Πρωσσίας Γουλιέλμος Γ’ του απονέμει το παράσημο του Ερυθρού Αετού. Μιλάει και αλληλογραφεί με καθηγητές Πανεπιστημίων, διαφόρων ειδικοτήτων, Στην Ιταλία επισκέπτεται διάφορες επίσης προσωπικότητες μεταξύ των οποίων και τον Πάπαν Γρήγοριον ΙΣΓ(16ον).

Ο διάλογος του Οικονόμου με τους σοφούς της Ευρώπης ανέδειξε τον ταπεινό Ιερέα της Τσαριτσάνης τον μεγαλύτερο και αξιόλογο Πρεσβευτή και μεσίτη του θείου λόγου, της Ορθοδοξίας και των συμφερόντων τού γένους των Ελλήνων.

Επιστροφή του Κων/νου στην Ελλάδα, Οκτώβριος 1834. Η άφιξη του Οικονόμου στην Ελλάδα βρήκε αυτήν με πολλά εσωτερικά προβλήματα. Κυριαρχούσε το Βαυαρικό καθεστώς. Οι Λουθηροκαλβίνοι να εισχωρούν στο Κράτος, Εκκλησία, Παιδεία. Οι ιεραπόστολοι των μισσιοναρίων να καθίστανται επικίνδυνοι, ιδρύοντας σχολεία και καθυβρίζοντας κατά της Ιεράς Παράδοσης και της Ορθοδοξίας. Ο Αγγλόφιλος Έλληνας Φαρμακίδης και οι πέριξ αυτού, κατά τον Κ. Μπαστιά «οι πουλημένοι στη Δύση», επεδίωκαν να καταστήσουν το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος Προτεκτοράτο Ξένων συμφερόντων και την υπαγωγή-εξάρτηση της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας υπό την Τιάρα του Πάπα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ή ΛουθηροΚαλβινιστών, με πρώτο βήμα, το 1833, την ανακήρυξη του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Συνέπεια αυτής επήλθε ρήξη στις σχέσεις με το Σεπτό Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κων/πόλεως. Η ιδέα του Οικονόμου ήταν να συνεχισθεί η παράδοση του Βυζαντίου με την συναλληλία και συνεργασία στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας.

Ο Οικονόμος διέβλεπε ότι, με τη ρήξη αυτή, διεκυβεύετο η καθολική ενότητα του Ελληνισμού (σχέσεις Εκκλησίας- Πολιτείας, παράδοση, γλώσσα, εθνικό φρόνημα, σχέση Ορθοδοξίας και Ελληνικότητας κ.τ.λ,), διάσπαση του ιδίου του Έθνους με τρομακτικές συνεπείς.

Ο Κ/νος, Φωτεινός Φάρος της Ορθοδοξίας, ως νέος Λεωνίδας των Θερμοπυλών, φύλαξε τις Πύλες της Ορθοδοξίας και προς ομαλοποίηση της κατάστασης, εξέδωσε τον σχετικό Πατριαρχικό Τόμο.

Για τον Οικονόμο, Έθνος ήταν συγχρόνως και Γένος. Δεν περιοριζόταν στα στενά χαρακώματα-πλαίσια που του καθόρισαν οι Μεγάλες Δυνάμεις. Αδιάρρηκτος ο σύνδεσμος Έθνους- Γένους- Ορθοδοξίας. Η μεγάλη του Γένους Μορφή, ο Κ/νος, υπέβαλε στον Κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια μελέτη για την ίδρυση και λειτουργία της Θεολογικής Ακαδημίας προορισμένης να ετοιμάσει ορθόδοξα θεολογικά καταρτισμένο κλήρο και Ιεραρχία. Διαμορφωτής του Ελληνικού Κράτους και της Ελληνορθόδοξης κατήχησης του Έθνους. Φωστήρας των Ελληνικών και θεολογικών γραμμάτων, ανυποχώρητος υπερασπιστής της εθνικοεκκληστιαστικής παράδοσης, στύλος και πνευματικός πατέρας της ορθοδοξίας.

Γι’ αυτό και τον τιμούμε σήμερα. Ενσυνείδητα κριτικός απέναντι στην εργώδη προσπάθεια των Πολιτικών για τον άκριτο Ευρωπαϊσμό μας.

Στην εποχή μας και σήμερα υφίστανται τα ίδια προβλήματα. Οι εκάστοτε Ταγοί, ηθελημένα ή άθελα, στέρησαν τους νέους από την διδαχή και εκμάθηση της Ελληνικής Παιδείας, στην οποία εμπεριέχεται το ανώτερο πνευματικό ιδεώδες ή επέτρεψαν την εισδοχή άλλων. Συνέπεια αυτής να οδηγηθούμε σε συσκοτισμό και στο μιμητισμό άλλων ξένων δοξασιών, απορρίπτοντας το καθετί Ελληνοπρεπές-Αξιοπρεπές, καθιστώντας την Ελλάδα Μωσαϊκό συνοθήλευμα διαφόρων λαών και αντιλήψεων, όπου ελλοχεύει η συρρίκνωση ηθικών αρχών- αξιών και έθνους και αφήνει περιθώρια παραχάραξης της ιστορίας και υποκλοπής ή απεμπόλησης Εθνικών συμβόλων και ονομάτων.

Από την επιστροφή του στην Ελλάδα μέχρι τας δυσμάς του βίου του εργάσθηκε ψυχή και σώμα υπέρ της ενότητας των Ελλήνων, της πνευματικής ανύψωσης των παίδων και της διατήρησης της Ελληνοορθόδοξης θρησκείας.

Εκδίδει αξιόλογα συγγράμματα και εκφωνεί σημαντικούς λόγους. Απονέμονται στον Κ/νο τιμές και διακρίσεις:

- Ο «Ταξιάρχης του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος».

- Ο «Σταυρός των Ταξιαρχών».

-Ο Αυτοκράτορας Νικόλαος Α’ τον εισάγει στην δύναμη των οποίων του «Τάγματος του Αγίου Βλαδημήρου» και του απονέμει το «Μέγα Χρυσούν Μετάλλων».

- Ο Όθων του απονέμει το παράσημο των «Μεγάλων Ταξιαρχών» και κατά την κηδεία αποδίδονται στον νεκρό τιμές «Αρχιστρατήγου πεσόντος εν πολέμω».

Κων/νε Οικονόμε, του Οικουμενικού Πατριαρχικού Θρόνου και Γενικέ Ιεροκήρυκα της Μεγάλης Εκκλησίας, ως Διδάσκαλος τού Θείου λόγου, ορθοτομούντα τον λόγον της αληθείας, της Ορθοδοξίας, Διδάσκαλο των Επιστημών, Διδάσκαλο του Γένους των Ελλήνων και της τεράστιας συμβολής σου στην Παλιγγενεσία τού Έθνους, σου αποδίδαμε τον ελάχιστο φόρο τιμής και κλείναμε, ευλαβώς το γόνυ στην μεγαλειώδη Λαμπρότητα του πνεύματος σου.

Αναφωνώντας τα λόγια του μαθητού σου: Ελλάς ευφραίνου ότι γεννήσασα αυτόν η δόξα σου ηυξήνθη μάλιστα δι’ αυτόν».

 

ΑΘΗΝΑ 16/03/2008

ΑΣΤΕΡΙΟΣ Δ. ΔΡΑΓΟΥΤΑΣ

*ΕΚΦΩΝΗΘΗΚΕ στις 16.03.2008 στην Ιερά Μονή Πετράκη