Μορφωτικός Σύλλογος Τσαριτσάνης: Ιουνίου 2025

(Μινιατούρα από γύψο, 6,5Χ10,5Χ3εκ.)

Η διατήρηση των πολιτιστικών και εθνικοτοπικών συλλόγων σήμερα στη χώρα μας έχει καταντήσει ιδεολογία. Όχι πως δεν ήταν ανέκαθεν αλλά στις μέρες μας που το πλαίσιο λειτουργίας τους έχει γίνει ασφυκτικό και αυστηρά ελεγκτικό ̶ αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη και σκεπτικισμό, όπως οι ποικίλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ̶ , οι δράσεις και οι εκδηλώσεις πρέπει να είναι λεπτομερώς σχεδιασμένες, προγραμματισμένες χωρίς περιθώρια αστοχιών. Μέσα σ’ αυτό το γενικευμένο κλίμα συλλογικής εντροπίας, οι προσπάθειες των μελών να στηρίξουν τη συνέχιση του θεσμού γίνονται ολοένα και πιο αγωνιώδεις, προσπαθώντας ν’ ανταποκριθούν στον ρόλο τους. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, πάντα βρίσκεται μια φαεινή ιδέα που αναπτερώνει το ηθικό και δίνει την πνοή για τη συνέχεια. Μια τέτοια ιδέα που συνέλαβε και υλοποίησε το μέλος του ΔΣ της Αδελφότητας Δημήτριος Τηλέμης θέλω να παρουσιάσω στο παρόν κείμενο, την κατασκευή μιας μινιατούρας της αθηναϊκής προτομής του Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων, με τη χρήση νέων τεχνολογιών. Η εμβληματική μορφή του Οικονόμου αποτελεί για την Αδελφότητα την προσωπικότητα κάτω απ’ την οποία ενώνονται οι συμπατριώτες μας στην Αθήνα και ταυτίζεται, εν πολλοίς, με την τελευταία περίοδο πνευματικής ακμής της κωμοπόλεώς μας. Φυσικό, λοιπόν, να συμβολοποιείται στο πρόσωπό του ο σκοπός για πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη της Τσαριτσάνης. Η συγκεκριμένη κατασκευή σίγουρα «δεν κομίζει γλαύκα εις Αθήνας», δεν διεκδικεί επαίνους καινοτομίας, δεν είναι κάτι νέο, υπήρξαν και στο παρελθόν αποτυπώσεις του Οικονόμου σε αντικείμενα καθημερινής χρηστικότητας (π.χ. γραμματόσημα, τηλεκάρτες, press-papier), το νεωτερικό στοιχείο ωστόσο είναι ότι κατέστη εφικτή η εύκολη αναπαραγωγή, σε σμίκρυνση, ενός «δικού μας» μνημειακού γλυπτού. Όλοι μας προσβλέπουμε ότι η κίνηση αυτή θα φέρει πιο κοντά την Αδελφότητα με την παράδοση, το πνεύμα της ιδιαίτερης πατρίδας αλλά και την πνευματική της υπεραξία.

Μετά απ’ αυτή την μικρή εισαγωγή, θα ήθελα να «επανασυστήσω» την οικογένεια Τηλέμη στους νεότερους: Ο Δημήτρης (Τάκης) Τηλέμης (παππούς), με καταγωγή απ’ το Λιβάδι Ολύμπου, νυμφεύτηκε την τσαριτσανιώτισσα Άννα Θεοδώρου και οικογενειακά ασχολήθηκαν με την εκτροφή μεταξοσκώληκα (μποντίνο) στη Τσαριτσάνη. Παρόλο που στην Κατοχή οι Γερμανοί έκαψαν το σπίτι και φυσικά την οικοτεχνία, κατάφεραν να ορθοποδήσουν, δημιουργώντας εμπορικό κατάστημα με υφάσματα στην Ελασσόνα, το οποίο κληρονόμησαν τα δύο από τα τέσσερα παιδιά τους, Κώστας και Φαίδων Τηλέμης (πατέρας), ψάλτες και οι δύο στην εκκλησία, γνώστες της Βυζαντινής μουσικής και καλλίφωνοι, ιδιαίτερα ο Κώστας. Λέγεται ότι το μαγαζί τους ήταν ακριβό αλλά πάντα ποιοτικό και οι περισσότεροι έραβαν τα κουστούμια τους αγοράζοντας από εκεί υφάσματα. Αυτό το εμπορικό κατάστημα υπάρχει και σήμερα στην Ελασσόνα από τον Κώστα Τηλέμη τον νεότερο. Τ’ άλλα δύο παιδιά του Τάκη (παππού) ήταν ο Στέφανος, σπουδαγμένος γιατρός, και η Θεοδώρα (Λόλα), της οποίας ο εγγονός Θοδωρής Ζαρμπάλης, αρχιτέκτονας στο επάγγελμα, βοήθησε καθοριστικά στη δημιουργία της μινιατούρας.

Εν συνεχεία, παραθέτω από τον ίδιο τον Δημήτρη Τηλέμη τα όσα του ζήτησα να γράψει για την κατασκευή της μικρής προτομής, προκειμένου να τα γνωστοποιήσω στους συμπατριώτες μας, οι οποίοι ίσως θεωρήσουν μια τέτοια διαδικασία εύκολη -κάτι που θα ίσχυε εάν διατίθεντο αρκετά χρήματα, τα οποία ασφαλώς δεν υπάρχουν: «Η ιδέα δημιουργήθηκε όταν επισκέφθηκα πρόσφατα μια οικογενειακή βιοτεχνία ειδών λαϊκής τέχνης, η οποία εδρεύει σχετικά κοντά στην κατοικία μου στον Δήμο Δάφνης. Ζήτησα, λοιπόν, από τον καλλιτέχνη βιοτέχνη, τον Στάμο, δείχνοντάς του μια πλαστικοποιημένη μικρή έγχρωμη φωτογραφία του Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων, να δημιουργήσει για εμένα την προτομή του σε μικρό μέγεθος. Ο τεχνίτης ζήτησε, για να κάνει το καλούπι της προτομής, τρισδιάστατη απεικόνιση και όχι φωτογραφία. Με συμβούλεψε, λοιπόν, να ψάξω μόνος μου να βρω κάποιον που κάνει τρισδιάστατες απεικονίσεις, φυσικά επί πληρωμή. Η κοστολόγηση της εργασίας του τεχνίτη, για μια αρχική ποσότητα 50-100 μινιατούρων, δεν ήταν απαγορευτική για εμένα, έναν συνταξιούχο μηχανικό που ήθελα να προσφέρω τα αντίγραφα στην Αδελφότητα των Τσαριτσανιωτών Αθήνας, εις μνήμην του πατέρα μου Φαίδωνα Τηλέμη (1920-2007).

Ψάχνοντας για τρισδιάστατο εκτυπωτή (απεικόνιση), ρώτησα έναν καλό μου φίλο απ’ τον στρατό, ο γιος του οποίου ασχολείται μ’ αυτά. Πράγματι, σε επικοινωνία με τον γιο του φίλου μου, τον Γιώργο, έμαθα ότι ο τρισδιάστατος εκτυπωτής του θα μπορούσε να φτιάξει πλαστική μινιατούρα, αρκεί να βρισκόταν σχετικό αρχείο σε μορφή 3D. Προσφέρθηκε μάλιστα να ψάξει διαδικτυακά, μήπως και βρει κανένα τρισδιάστατο αρχείο για τον Οικονόμο, αλλά δυστυχώς δεν βρέθηκε κάτι.

Απ’ το αδιέξοδο, μ’ έβγαλε ο αρχιτέκτονας ανιψιός μου Θοδωρής Ζαρμπάλης, εγγονός της θείας μου Θεοδώρας (Λόλας) Τηλέμη: Το κατάλληλο αρχείο θα φτιαχνόταν, εάν φωτογραφιζόταν και σκαναριζόταν ένα τρισδιάστατο μοντέλο. Ιδανικό ήταν η ορειχάλκινη προτομή του Οικονόμου, κατασκευασμένη από τον ηπειρώτη γλύπτη Θεόδωρο Παπαγιάννη, η οποία στήθηκε αρχές δεκαετίας του 1990 στην Πλατεία της Μεγάλης του Γένους Σχολής (κάτω απ’ τον Ευαγγελισμό και έναντι του Ξενοδοχείου Χίλτον, στον ίδιο χώρο που βρίσκεται πλέον και ο γυάλινος «δρομέας» του Κώστα Βαρώτσου). Το αρχιτεκτονικό γραφείο με το οποίο συνεργάζεται ο Θοδωρής βρίσκεται στο Κολονάκι, οπότε δεν του ήταν δύσκολο να περάσει και να κάνει τη φωτογράφιση. Φυσικά, υπήρξαν προβλήματα που θα μπορούσαν ν’ αλλοιώσουν το αποτέλεσμα, όπως η περιβάλλουσα βλάστηση και οι κουτσουλιές των πουλιών, τα οποία όμως τελικά ξεπεράστηκαν και το σωστό αρχείο δόθηκε προς εκτύπωση, δίνοντας μια πλαστική, αρκετά λεπτομερειακή, μινιατούρα της μπρούτζινης προτομής.

Η πλαστική μινιατούρα δόθηκε στον Στάμο, τον κατασκευαστή ειδών λαϊκής τέχνης, με την οποία εκείνος έφτιαξε το καλούπι και εν συνεχεία παρήγαγε τα γύψινα αντίγραφα μικρογραφίες της προτομής. Τέλος, τυπώθηκαν ετικέτες με το όνομα και τη διάρκεια του βίου του Οικονόμου και κολλήθηκαν στη βάση κάθε μικρής προτομής».

Αναγνώστης Ευαγγ. Παπακυπαρίσσης

πρόεδρος της Αδελφότητας των εν Αθήναις Τσαριτσανιωτών

«Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων»